- мәртаза
- сын. Мәрмәрдай таза, ақ, тұнық. Мақтан тілеген м ә р т а з а көңіл аттың басын ауылдың ортасына бұрғызған (Д.Бейсенбекұлы, Әулиеағаш., 10).
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. Б.Қалиев.. 2014.
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты. Б.Қалиев.. 2014.
сүлесоқ — (Жезқ., Ұлы.) ауру да емес, сау да емес (енжар). Нұртаза с ү л е с о қ жігіт (Жезқ., Ұлы.). [Монғол тілінде сүл нашар, жаман, әлсіз, бос (Монғ. қаз. сөз., 1954)] … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
биесау — зат. жерг. Дәуіт. Жаратушы өсімдіктің түр түсінен айнытпай б и е с а у деген жәндікті жаратқан ғой. Оны кейде дәуіт деп те атайды (Ш. Мұртаза: Егем. Қаз., 18.03.2006, 6). Жылан ұяға жеткен кезде қарсы алдынан ұзын аяқтары серіппелі жасыл б и е с… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
бозым — зат. Бозбала, жап жас жігіт. Қызға қарағанда есейгені, б о з ы м шақтан да өтіп кеткені есіне түседі (Ш. Мұртазаев, Қара маржан, 37). Б о з ы м жігіттердің көкпарда құлап, жұлыны үзіліп кеткенінің куәсі болдық (Ш. Мұртаза, Не жетпейді, 9) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
діттеулі — сын. сөйл. Діттеген, мақсатты. Баз біреулер үшін киім кебенек, қызыл жасыл шүберек – д і т т е у л і арман болса, амал нешік (Ш. Мұртаза, Не жетпейді?, 184) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
екіесті — зат. Есі ауысқан, жынды адам. Е к і е с т і н і ң сөзі сияқты. Бұ да айнып, ауыс болып қалған ғой (Ш. Мұртаза, Қара маржан, 210) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
екіестілеу — сын. Есі ауысқандау, жындылау. «Неврастеник» түсініктілеу. Ол е к і е с т і л е у дегені ғой (Ш. Мұртаза, Не жетпейді?, 40) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
жуәрмек — зат. Ер балаға қарата айтылады. Әй, ж у ә р м е к, шыныңды айтшы, қалай келдің, бұл адам аяғы баспаған шайтан шатқалға? (Ш. Мұртаза, Жұлдыз көпір, 119). – Жағыңа жылан жұмыртқалағыр ж у ә р м е к, өтірік айтады (Қ. Қазиев, Иманжапырақ, 66) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
зарғалдақ — зат. зоол. Торғайдың ішіндегі ең кішкентай түрі. Тозаң басқан құлқайырға қонып отырған з а р ғ а л д а қ пыр етіп ұша жөнелді (Н. Оразов, Бақыршаның бала., 31). З а р ғ а л д а қ т ы ң жаратылысы бас бармақтан сәл ақ үлкен. Сәмбі талдың ең… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
көк — … 2. ауыс. Шар болаттан жасалған, асыл; сапалы д.м. Мыс.: көк найза, көк сүңгі, көк кіреуке, көк семсер, көк сауыт т.б. Сүбедей баһадүр мен Жебе ноян жас батырларға арналған орданың рәсімді сыйлығы – болат дулыға, к ө к кіреуке сауыт, наркескен… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
қарахан — зат. көне. Ұлы хан д.м. Қ а р а х а н – кісі аты емес, титул, дәреже белгісі. Қ а р а х а н – ұлы хан деген ұғым береді (Ш.Мұртаза, Не жетпейді?, 180) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі